De vaderlandse media hadden dinsdag weer een mooi speeltje gevonden om hun tijd mee te vullen. Een christelijke organisatie, op zich zelf al reden genoeg tot kritiek, bleek een therapie te geven die gericht is op de genezing van homoseksualiteit. Het bestaan op zich was nog niet zo’n probleem, maar men viel wel over het feit dat deze therapie vergoed kon worden door de zorgverzekering. In een artikel in Trouw werd hieraan aandacht besteed, perfect getimed op de dag dat de kamerleden weer terug kwamen van kerstreces. Het gevolg: gevulde nieuwsbulletins, verhitte discussies en een file bij de interruptiemicrofoon in de Tweede Kamer. Wie echter los van alle berichtgeving zelf wat onderzoek deed, door bijvoorbeeld op zoek te gaan naar mensen die de therapie hadden gevolgd en wel positief waren, of door de website van de stichting eens goed door te lezen, ging langzaamaan toch wel een aantal vraagtekens zetten. Is het primaire doel van de therapie inderdaad genezing? Zit deze therapie echt onterecht en via slinkse wegen in het basispakket, zoals werd gesuggereerd? Of zijn er meer zaken die wellicht niet stroken met de meerderheidsopvatting en desondanks toch vergoed worden?
Allereerst zijn er bij de hele rel zelf wel wat vragen te stellen. Het leek wel of alle zogezegd neutrale media vooral gericht waren op het onderstrepen van het artikel in Trouw. Er was in de reportages en berichtgeving weinig tegengeluid te horen. Verder had bij mijn weten geen enkele journalist de moeite genomen om te onderzoeken of er wellicht soortgelijke gevallen zijn in het zorgpakket, om de discussie zo wat breder te trekken. Bovendien werd steeds met grote stelligheid beweerd dat het echt een therapie was, gericht op genezing. Tegengeluiden lieten zien dat die stelligheid niet legitiem was. Het totaalbeeld gaf eerder het idee dat bij de betreffende stichting vooral de opvattingen van de therapeuten zelf bepalend zijn voor de inhoud van de therapie. Daarnaast zagen we opnieuw hoe de politiek en de publieke opinie gevoed worden: journalisten schrijven iets, politici hakken er direct op in en vervolgens gaan journalisten ook daar weer mee de boer op. Wat tot slot nog verbazender was in het proces dat zich gisteren ontspon was de reactie van de minister. Nadat de Inspectie voor de Gezondheidszorg een onderzoek was gestart had zij het antwoord al klaar: wat er ook uit dat onderzoek gaat komen, dit deugt niet, het is bizar en ik ga er een eind aan maken. Bekt lekker, zo’n daadkrachtige uitspraak. Je bent verzekerd van instemming van de meerderheid van het volk en bovendien leidt het leuk af van al die minder populaire activiteiten die je als minister onderneemt in de zorg…
Achter de hetze die gisteren ontstond zit echter een veel fundamenteler probleem. Dat heeft te maken met de manier waarop we in dit land omgaan met onze minderheden. Een veel gehoord argument in de discussie was de stelling dat de overheid neutraal is en dus geen zaken moet financieren die met die neutraliteit in tegenspraak zijn. In dat kader speelde afgelopen maandag een andere discussie in het programma Schepper & Co. Daarin werd de vraag gesteld of donaties aan de kerk nog wel van de belasting zouden moeten kunnen worden afgetrokken. Een meerderheid vond het onzin dat giften aan de kerk op belastingvoordeel konden rekenen. Daarbij bleef vaag of iedereen ook wel door had dat deze regel niet slechts voor kerken geldt, maar voor heel veel andere goede doelen. Maar ook hier speelde hetzelfde argument: prima dat je de kerk wilt steunen, maar niet met geld van de overheid.
Op de stelling dat de overheid neutraal is valt nog wel een en ander af te dingen. De overheid opereert aan de hand van regels die door onze volksvertegenwoordiging worden vastgesteld. Die volksvertegenwoordigers worden geacht zich te beperken tot beleidslijnen en het uitzetten van kaders. Ze dienen geen lijstje in van concrete zaken die vanuit de belastingpot mogen worden gefinancierd, maar maken een lijst met voorwaarden, waaraan de ambtenarij vervolgens kan toetsen of iets wel of niet binnen de beleidskaders valt. Een echt neutrale overheid zal bij het opstellen van die lijstjes rekening houden met de breedte van de samenleving. En dat laatste gebeurt steeds minder. Meer en meer hoor je geluiden dat de overheid alleen dat mag financieren wat door de meerderheid van de samenleving als moreel juist wordt geacht. Dus wel abortus vergoeden, geen christelijke therapie voor homoseksuelen, wel scholen waar de meerderheidsmoraal wordt doorgegeven, geen scholen die zich willen baseren op andere principes. En dat is zorgelijk. Want het maakt overheidshandelen veel te veel afhankelijk van de waan van de dag. En het slachtoffert kleine groepen in de samenleving die vanuit een andere visie op het leven bepaalde keuzes willen maken. Daarom is het te hopen dat vanuit bijvoorbeeld christelijke hoek niet steeds gereageerd wordt op hetzes zoals gisteren met een onvoorwaardelijke steun voor dat wat onder vuur ligt. Veel verstandiger zou het zijn om dergelijke discussies breder te trekken. Dan gaat het niet meer over een specifieke homotherapie, maar over het brede zorgpakket, niet meer over scholen met bepaalde lesmethodes, maar over onderwijsbeleid in het algemeen. Dan gaat het over de vraag wat voor samenleving we met z’n allen willen zijn. Eentje waarin iedereen, daartoe gestimuleerd door de overheid, hetzelfde denkt? Of eentje waarin minderheden de ruimte en mogelijkheden krijgen en benutten om een fris tegengeluid te laten horen?
